En esta sección se pretende acercar a la persona interesada los diferentes trabajos que han sido publicados en el estudio del euskara, en sus diferentes variedades, tanto en los lugares donde aún es el habla cotidiana de buena parte de la población como en aquéllos en que ha dejado de ser así más o menos recientemente.
Para su clasificación, aunque hay otras posteriores actualizadas y muy interesantes, como la de Koldo Zuazo (se puede ver su trabajo en http://euskalkiak.eus/ ), se seguirá aproximadamente la realizada por Luis Luciano Bonaparte en el siglo XIX, ya que es la utilizada tanto por Euskarabidea como por Aitor Arana.
Características y testimonios de cada dialecto pueden hallarse en las webs de Euskarabidea y de Koldo Zuazo, así como en https://ahotsak.eus/euskalkiak/nafarra/
Atal honetan, euskararen aldaera bakoitzari buruz argitaratu diren hainbat ikerketa lan eskaintzen zaizkie interesatuei, bai euskara biztanleriaren zati handi baten eguneroko hizkuntza oraindik den lekuetakoak, nola orain dela gutxiago edo gehiago holakoa izateari utzi diotenetakoak.
Sailkatzeko, bertzelako ikuspegi berri gaurkotuak eta oso interesgarriak dauden ere, Koldo Zuazorena kasu (haren lana http://euskalkiak.eus/ webgunean ikusten ahal da), Luis Luziano Bonapartek XIX. mendean egina erabiliko dugu orokorrean, hori baita Euskarabideak eta Aitor Aranak erabiltzen dutena.
Euskalki bakoitzaren ezaugarriak eta lekukoak Euskarabidearen eta Koldo Zuazoren webguneetan eta https://ahotsak.eus/euskalkiak/nafarra/ gunean biltzen dira.
“Nafarroako euskal hizkerak”: Koldo Zuazo
“Nafarroako ahozko mintzoaren aniztasuna”: Orreaga Ibarra
“Nafarroako azentu ereduen sailkapena”: Iñaki Gaminde
AEZKERA / AEZCOANO
“Aezkera, subdialecto del euskara del Valle de Aezkoa”
“Aezkera, Aezkoako Ibarreko Euskalkia”: Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak
“Abiaburu bat aezkeraren azterketarako”: Iñaki Camino
“Aezkerazko Testuak I: Ariako Dotrina”: I. Camino
“Aezkerazko Testuak II: Orbarako Dotrinak”: I. Camino
BAZTANERA / BAZTANÉS
“Baztango mintzoa, gramatika eta hiztegia”: Pello Salaburu, Maite Lakar
“Baztango mintzoa – GIDA”: Maite Lakar Iraizotz
“Antzinako baztanera – XVIII. mendeko prediku argitara gabe bat”: Gorka Lekaroz
BAZTAN – BIDASOA
“Baztan-Bidasoako hizkeren azterketa dialektologokioa”: Edu Zelaieta Anta
IPARRALDEKO GOI NAFARRERA / ALTO NAVARRO SEPTENTRIONAL
“Nafarroako ipar-mendebaleko hizkeren egitura geolinguistikoa”: A. Apaluza Ollo
“Iparraldeko goi nafarrera – 1“: Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak
“Iparraldeko goi nafarrera – 2”: Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak
“Iparraldeko goi nafarrera – 3”: Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak
“Iparraldeko goi nafarrera – 4”: Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak
“Iparraldeko goi nafarrera – Euskera Batua”: HIZTEGIA
“Aditza ipar goi nafarreraz”: Iñaki Gaminde
Bortziriak / Cinco Villas:
“Bortzirietako euskara 1”: Edu Zelaieta
“Bortzirietako euskara 2”: Edu Zelaieta
Ultzama:
“Ultzamako euskararen azterketa”: Orreaga Ibarra
“Ultzamako hizkeraren deskribapena”: Orreaga Ibarra
Arakil, Irañeta:
“Irañetako eta Arakilgo mintzoaren gurpilean”: Iñaki Camino
“Arakilgo euskara: kokagunearen auzia eta datuen fidagarritasuna”: Iñaki Camino
“Irañetako euskara”: J.L. Erdozia Mauleon
Basaburua:
“Basaburu Txikiko euskararen lekukoak (I)”: Gorka Lekaroz
“Basaburu Txikiko euskararen lekukoak (eta II)”: Gorka Lekaroz
Leitza:
“Leitzako hizkera adierazkorra: biraoak”: Bittorio Lizarraga
Goizueta:
“Goizuetako hizkera adierazkorra: biraoak”: P. Kamino, P. Salaberri, J.J. Zubiri
HEGOALDEKO GOI NAFARRERA / ALTO NAVARRO MERIDIONAL
“Hegoaldeko goi nafarrera -1”: Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak
“Hegoaldeko goi nafarrera -2”: Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak
“Hegoaldeko goi nafarrera -3”: Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak
“Hegoaldeko goi nafarrera -4”: Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak
“Hegoaldeko goi nafarrera zaharra – Aditz laguntzaileekiko ezaugarri zenbait”: G. Aldai
“Hegoaldeko goi nafarreraren azentua dela-ta, hurbiltze-saiakera”: K. Artola
“Hego-nafarreraren egituraz”: Iñaki Camino
“Materiales para un estudio comparativo del vascuence de Elcano, Puente la Reina, Olza y Goñi”: F. Ondarra
Artzibar / Valle de Arce:
“Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan – 1 – Sarrera eta lehen galdera-sortak”: K. Artola
“Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan – 2 – Inkestaren azken galdera-sortak”: K. Artola
“Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan – 3 – Hiriberri”: K. Artola
“Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan – 4 – Arrieta”: K. Artola
“Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan – 5 Ilurdotz I”: – K. Artola
“Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan – 6 – Ilurdotz II”: K. Artola
“Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan -7 – Barnera begirako zenbait erkaketa”: K. Artola
“Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan -8 – Elkanoko aldaerarekiko zenbait erkaketa”: K. Artola
“Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan – 9 – Aditzaz zerbait Elkanoko aldaerarekiko erkaketan”: K. Artola
Oltza:
“Oltzako aldaeraren inguruan – 1 – Arakilgo azpialdaera”: K. Artola
“Oltzako aldaeraren inguruan – 2 – Ihabarko azpialdaera”: K. Artola
Gulibar / Valle de Gulina:
“Gulibarko aldaeraren inguruan – 1 – Gulibar bereko azpialdaera”: K. Artola
“Gulibarko aldaeraren inguruan – 2 – Txulapaingo azpialdaera, Ergoiena”: K. Artola
“Gulibarko aldaeraren inguruan – 3 – Txulapaingo azpialdaera, Elbarrena”: K. Artola
Erro – Esteribar:
“Erroibarko aldaeraren inguruan – 1 – Ipar Erroibarko mintzairak”: K. Artola
“Erroibarko aldaeraren inguruan – 2 – Hego Erroibarko azpialdaera. Lehen erdia”: K. Artola
“Erroibarko aldaeraren inguruan – 3 – Hego Erroibarko azpialdaera. Bigarren erdia”: K. Artola
“Erroibarko aldaeraren inguruan – 4 – Ipar Esteribarko azpialdaera”: K. Artola
“Erroibarko aldaeraren inguruan – 5 – Esteribarko erdialdeko azpialdaera. Lehen erdia”: K. Artola
“Erroibarko aldaeraren inguruan – 6 – Esteribarko erdialdeko azpialdaera. Bigarren erdia”: K. Artola
“Erroibarko eta Esteribarko hiztegia”: O. Ibarra
“Erroko testu argitaragabe bat eta beste batzuen iruzkina”: O. Ibarra
“Esteribarko euskararen azentuaz”: Iñaki Gaminde
“Perpetua Saragueta – Eskuidatziak eta hiztegia”: A. Iñigo
“Subdialecto Cis-pamplonés, variedad de Erro”
“Cispamplonés hizkeraren inguruan”: Orreaga Ibarra
“Aurizko aldaeraren inguruan Aurizko ta Orreagako euskara”: Koldo Artola
Iruñerria / Cuenca e Pamplona:
“Acerca del euskera de Pamplona y sus alrededores”: Patxi Salaberri
Eguesibar / Valle de Egüés:
“Eguesibarko euskara hiztegia”: Mª Gorraizena
Goñerri / Valle de Goñi:
“Goñerriko hizkera I”: Iñaki Camino
“Goñerriko hizkera II” Iñaki Camino
“Goñerriko hizkera III”: Iñaki Camino
“Textos en vascuence en el pueblo de Goñi”: F. Ondarra
“Goñerrin aurkitutako testuak (IV)”: F. Ondarra
Ollo:
“Ollon 1777 urtean emandako testuak”: Frantzisko Ondarra
“Noticias y restos del euskera de Val de Ollo”: J. Bidador
Olaibar:
“Olaizko Euskal Eskuizkribuak”: Koldo Artola
Ilzarbeibar / Valdizarbe:
“Diccionario castellano – vasco de Valdizarbe”: Aitor Arana
Urraul:
“Escritos en vascuence del P. Esteban de Adoáin (1808-1880)”: F. Ondarra
“Escritos en vascuence del Venerable P. Esteban de Adoain”: P.M. Zabalza
“Adoain-go Esteban agurgarriaren esku-iskribu bat”: J.M. Satrustegi
“Vocabulario euskaro adicional del P. Esteban de Adoain”: J. San Martín
BEHE NAFARRERA / BAJO NAVARRO
“Mendebaldeko behe nafarrera”: Bonaparte Ondarea
“Ekialdeko behe nafarrea – I”: Bonaparte Ondarea
Luzaide / Valcarlos:
“Luzaideko euskararen hiztegia”: Peio Kamino, Patxi Salaberri
“Luzaideko hizkuntz bariazioa”: Ekaitz Santazilia
“Luzaideko oikonimiaren azterketa: etxe izengoitiak”: Peio Kamino, Patxi Salaberri
“Luzaideko euskara, Mezkirizkoaren eta Aezkoakoaren argitan”: Patzxi Salaberri
“Luzaideko hizkera adierazkorra -1 – Sakreak”: P. Kamino; P. Salaberri; J.J. Zubiri
ERRONKARIERA / RONCALÉS
“Particularidades del dialecto roncalés”: Resurrección Mª Azkue
“Sobre el acento roncalés”: José Ignacio Hualde
“Morfología del verbo auxiliar roncalés”: P. de Yrizar
“Fidela Bernat anderea, euskal hiztun erronkariarra I”: K. Artola
“Fidela Bernat anderea, euskal hiztun erronkariarra II”: K. Artola
“Erronkariko uskararen azken hatsak…eino’re I”: K. Artola
“Erronkariko uskararen azken hatsak…oraino’re I”: K. Artola
“Erronkarierazko dotrina argitaragabe bat”: Ricardo Gómez
“Erronkariera”: Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak
“Erronkari eta Ansoko toponimiaz”: J.K Lopez-Mugartza
“El dialecto roncalés en la muga de Aragón y Bearne”: Estornés Lasa
“Dialecto roncalés – variedad de Vidángoz”
“Dialecto roncalés – variedad de Urzainqui”
“Erronkarieraren garapen fonologiko dialektalaz”: J.I. Hualde
ZARAITZUERA / SALACENCO
“Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak – 1 – Eaurta (hasiera)”: K. Artola
“Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak – 2 – Eaurta (jarraipena)”: K. Artola
“Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak – 3 – Eaurta (bukaera)”: K. Artola
“Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak – 4 – Otsagi (esaldiak)”: K. Artola
“Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak – 5 – Otsagi (ahozko testuak)”: K. Artola
“Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak – 6 – Ezkaroze”: K. Artola
“Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak – 7 – Orontze”: K. Artola
“Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak – 8- Espartza (taulak – esaldiak)”: K. Artola
“Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak – 9 – Espartza (ahozko testuak)”: K. Artola
“Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak – 10 – Ibiztako apurrak – gehigarriak”: K. Artola
“Zaraitzera” – Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak
GIPUZKERA / GUIPUZCOANO
Sakana:
“Sakanako euskara. Burundako hizkera”: Koldo Zuazo
“Sakana erdialdeko euskara”: Jose Luis Erdozia Mauleon
“Lizarragabengoko hizkera”: J.L. Erdozia, P. Flores
“Bakaikuko hizkera”: J.L. Erdozia Mauleon